Een heleboel situaties kunnen ervoor zorgen dat iemand niet langer in staat is om beslissingen te nemen. Denk maar aan een zwaar ongeval, een handicap of een vergevorderd stadium van dementie. Het kan iedereen overkomen. Met een zorgvolmacht kan de patiënt zich voorbereiden op zo’n situatie en bepaalde regelingen op voorhand in orde brengen.
Een zorgvolmacht is een overeenkomst waarbij iemand (de lastgever) een volmacht geeft aan een andere persoon of personen (de lasthebber) om bepaalde handelingen te stellen in zijn plaats. De lasthebber is in de meeste gevallen een familielid of vriend, maar kan ook bijvoorbeeld een zorgverlener zijn.
De zorgvolmacht kan vergaande gevolgen hebben en het is belangrijk dat de patiënt de lasthebber(s) goed op de hoogte brengt van wat hij/zij precies wenst. Bovendien moet de lasthebber steeds akkoord gaan en de zorgvolmacht ondertekenen.
Wat mag de lasthebber beheren?
Een volmacht kan gegeven worden voor zakelijke belangen, maar ook voor beslissingen over de persoon. De patiënt kan zelf beslissen welke zaken er in de zorgvolmacht worden opgenomen en wie deze op zich zal nemen.
Vermogen:
- Daden van beheer: gericht op het in stand houden van het vermogen van de lastgever.
Bv. verhuur van het appartement, rekeningen beheren, betalingen uitvoeren, …
- Daden van beschikking: die kunnen de omvang van het vermogen beïnvloeden.
Bv. een schenking doen, de woning verkopen, …
Persoon:
De lasthebber kan indien gewenst ook beslissingen nemen over de persoon.
Bv. Opname in een woonzorgcentrum, wensen rond thuiszorg, patiëntenrechten,…
Ophalen medicatie:
De patiënt kan via www.mijngezondheid.be een zorgvolmacht geven aan zorgverleners. Zo kan je als thuisverpleegkundige de volmacht krijgen om geneesmiddelen op te halen bij de apotheek. Sinds 1/06/2021 is het zelfs niet meer nodig om aan de apotheker een papieren of digitaal bewijs te tonen. Dankzij de dematerialisatie van het voorschrift is het rijksregisternummer van de patiënt voldoende op voorwaarde dat je een volmacht hebt en de patiënt al in die apotheek zijn eID heeft laten inlezen. Na inlezing blijft de eID 15 maanden gekend binnen de apotheek. In het begin van 2022 zal je ook een digitale volmacht kunnen geven en zal het ophalen van medicatie worden vereenvoudigd.
Wanneer leg je de zorgvolmacht vast?
Op het moment dat de zorgvolmacht wordt opgemaakt, is het belangrijk dat patiënt nog wilsbekwaam is. Het grote voordeel van de zorgvolmacht is dat de patiënt zelf kan kiezen wanneer de volmacht uitwerking heeft. Dat kan perfect wanneer de patiënt nog wilsbekwaam is (bijvoorbeeld wanneer iemand niet meer goed te been is om zelf medicijnen op te halen), maar kan ook pas later wanneer de patiënt wilsonbekwaam wordt.
Belangrijk is dat de zorgvolmacht schriftelijk wordt opgesteld. Een onderhandse akte is voldoende, maar deze moet wel geregistreerd worden in het Centraal Register voor Lastgevingen. Anders vervalt deze wanneer de patiënt wilsonbekwaam wordt, wat meestal net niet de bedoeling is. Ten slotte is het ook aangeraden om een opvolger aan te duiden voor wanneer de lasthebber de volmacht niet langer kan of wil uitoefenen.
Wat als er niet op tijd een zorgvolmacht werd opgesteld?
Wanneer de patiënt wilsonbekwaam is en geen zorgvolmacht heeft, zal er een bewindvoerder moeten aangesteld worden. Het bewind is een gerechtelijke procedure via het vredegerecht. De vrederechter beslist in dit geval wie het bewind zal opnemen. Voor beslissingen rond de persoon zal er vaak een familielid worden aangesteld. Voor het beheer van het vermogen kiest men meestal een professionele bewindvoerder. Een belangrijk verschil met de zorgvolmacht is dat er voor bepaalde handelingen steeds de machtiging van de rechter nodig zal zijn. Bijvoorbeeld bij schenkingen, uitoefening van patiëntenrechten, ….
Ook als er al een zorgvolmacht werd opgesteld, kan het handig zijn vooraf aan te geven wie de voorkeur heeft als bewindvoerder. Wanneer bepaalde zaken niet zijn opgenomen in de zorgvolmacht, zullen deze toch via het bewind geregeld moeten worden. Beide kunnen dus naast elkaar bestaan.
Bron: Notaris.be en www.mijngezondheid.be
Auteurs: Iris In ’t Ven & Kris Proost